Günlük hayatımızda sıklıkla düğümlerle karşılaşırız: ayakkabı bağcıklarımızda, kulaklık kablolarımızda ya da hediye paketlerinde. Ancak, Johns Hopkins Üniversitesi’nden iki araştırmacı, insanların düğümleri anlamakta ve düğüm çözmede ne kadar zorlandığını gösteren ilginç bir çalışma yaptı. Eylül ayında Open Mind dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, düğümler, fiziksel algımızda beklenmedik bir kör nokta oluşturuyor.
Düğüm çözmeyi görerek anlamak mümkün değil
Araştırma, doktora öğrencisi Sholei Croom’un nakış yaparken yaşadığı bir deneyimden ilham aldı. Tasarımının arka tarafındaki karmaşık iplik düğümlerini anlamakta zorlanan Croom, bu deneyimin düğümlerin sezgisel fizik anlayışımızı zorladığını düşündürdüğünü belirtti. “Çoğu insan, kitapların bir yığınının ne kadar dengeli olduğunu dokunmadan anlayabilir ya da bir bowling topunun kaç lobut devireceğini tahmin edebilir. Ama düğümler bu mekanizmaları zorlayan bir şeyler barındırıyor,” diyor Croom.
Araştırmada, katılımcılara dört farklı düğüm gösterildi: en güçlü düğümlerden biri olan “reef düğümü” ve en zayıf düğümlerden biri olan “grief düğümü.” Katılımcılar, iki düğümü bir arada görüp hangisinin daha güçlü olduğunu tahmin etmeye çalıştı. Sonuçlar şaşırtıcı derecede kötüydü. Katılımcılar, düğümleri videolarda izlediklerinde ya da düğümlerin yapımını gösteren şemalar sunulduğunda bile doğru tahminlerde bulunamadı.
Araştırmayı yürüten Chaz Firestone, insanların düğümleri anlamadaki zayıflığını şu şekilde açıklıyor: “İnsanlık binlerce yıldır düğümleri kullanıyor. Düğümler aslında çok karmaşık değil, ama insanlar düğümleri gördüklerinde davranışlarını değerlendirmekten tamamen aciz kalıyor.”
Araştırma, deneyime sahip olmayan katılımcılarla sınırlıydı, bu nedenle denizciler ya da dağcılar gibi düğüm kullanımı konusunda tecrübeli kişilerin daha iyi performans gösterebileceği düşünülüyor. Ancak, araştırma ekibi, yumuşak malzemeler (ipler ya da halatlar gibi) söz konusu olduğunda insanların genellikle nesnelerin yapısal özelliklerini sezgisel olarak anlamakta zorlandığını belirtiyor.
Bu bulgular, çevremizi nasıl algıladığımız ve fiziksel nesnelerle nasıl etkileşim kurduğumuz konusundaki anlayışımızda hâlâ ne kadar açık soru bulunduğunu gösteriyor. “Bir düğümün iç yapısını anlamak, insanlar için zorlayıcı bir görev,” diyen Croom, düğümlerin fiziksel yapılar hakkında sezgisel düşünme yeteneğimizi sorgulayan ilginç bir örnek olduğunu ifade ediyor.
Günlük hayatta karşılaştığınız düğümleri çözmekte zorlanıyorsanız kendinize fazla yüklenmeyin. Araştırmaya göre, çoğumuz bu konuda zaten pek de iyi değiliz.
