Romatoid artrit, dünya genelinde yaklaşık 1,3 milyon insanı etkileyen ve eklem iltihabına yol açan ciddi bir otoimmün hastalıktır. Günümüzde bu hastalığın tedavisinde kullanılan yöntemlerin çoğu deneme-yanılma süreçlerine dayanmakta ve bu durum, doğru tedaviye ulaşmayı geciktirerek hastaların yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. Ancak yapay zeka teknolojilerindeki ilerlemeler, bu süreci tamamen değiştirebilir.
Yapay zeka destekli genomik analiz ile hızlı ve doğru teşhis
ABD merkezli yapay zeka girişimi Cerebras Systems ve Mayo Clinic, genomik analizlere dayanan bir “temel model” geliştirerek romatoid artrit tedavisinde devrim yaratmayı hedefliyor. San Francisco’da düzenlenen yıllık JP Morgan Sağlık Konferansı’nda tanıtılan bu yeni model, hastaların genetik verilerinden yola çıkarak tedaviye verecekleri yanıtı tahmin etmeyi amaçlıyor.
Mayo Clinic ve Cerebras Systems’ın ortak çalışması sonucunda geliştirilen yapay zeka modeli, hasta genetik verilerini inceleyerek hastalığın genetik kökenlerini anlamaya yönelik büyük bir adım atıyor. Model, özellikle romatoid artritin tedavisinde kullanılan yaygın bir ilaç olan metotreksata hastaların vereceği yanıtı önceden tahmin ederek, tedavi sürecini kişiselleştirme potansiyeline sahip.
Cerebras Systems CEO’su Andrew Feldman, modelin geliştirilmesi sürecinde kullanılan verilerin önemine dikkat çekerek, “Mayo Clinic’in yıllar boyunca oluşturduğu kapsamlı hasta veri tabanı, bu yapay zeka modelinin başarısında kritik bir rol oynadı” dedi. Mayo Clinic, “Tapestry” adını verdiği bir veri tabanında, 100.000’den fazla hastanın genetik ve klinik verilerini depoluyor. Bu geniş veri tabanı, modelin doğru tahminlerde bulunmasını sağlayan temel unsurlardan biri.
Model, bireysel genetik değişikliklerin yanı sıra birden fazla genetik varyasyonun kesişim noktalarını analiz ederek, hastalığın kalıtımsal doğasını daha iyi anlamaya çalışıyor. Bu yöntem, mevcut genomik modellerin ötesine geçerek daha kapsamlı bir yaklaşım sunuyor.
Romatoid artrit tedavisinde doğru ilacı bulmak, genellikle uzun ve zorlu bir süreçtir. Mayo Clinic’in tıbbi strateji direktörü Dr. Matthew Callstrom, “Romatoid artrit kalıcı bir hastalıktır ve tedavi sürecinin en önemli amacı iltihaplanmayı erken aşamada durdurmaktır” diye belirtti. Ancak metotreksat ile tedavi edilen hastaların yalnızca %40’ı olumlu yanıt verirken, geri kalan hastalar yeni tedaviler denemek zorunda kalmaktadır.
Yeni yapay zeka modeli, bu süreci hızlandırmayı vaat ediyor. Dr. Callstrom, “Rheumatology ekibimizin yıllardır takip ettiği 6.000 hastanın tedavi yanıtlarını analiz ederek bu modeli geliştirdik. Elimizdeki bu detaylı veri olmasaydı, modeli bu kadar başarılı şekilde eğitmek mümkün olmazdı” dedi.
Bu model, yalnızca hastaların genetik yapılarına değil, aynı zamanda tedaviye verdikleri yanıtlara ilişkin özel verilere de odaklanıyor. Böylece, kişiselleştirilmiş tıp uygulamalarına önemli bir katkı sunuyor.
Mayo Clinic ve Cerebras Systems arasındaki iş birliği, yalnızca romatoid artrit tedavisiyle sınırlı kalmayabilir. Uzmanlar, bu teknolojinin diğer genetik temelli hastalıkların teşhis ve tedavisinde de kullanılabileceğini belirtiyor. Model, protein katlanması ve dil modelleri gibi yapay zeka uygulamalarının sağlık sektörüne entegre edilmesiyle, tıbbi inovasyonların hız kazanacağını gösteriyor.
Bu gelişme, romatoid artrit gibi hastalıklarla mücadelede yalnızca hastalar için değil, sağlık sistemi için de devrim niteliğinde bir adımı temsil ediyor. Yapay zeka destekli genomik analizler, gelecekte daha kısa sürede daha etkili tedavi yöntemleri sunarak, sağlık hizmetlerinde büyük bir dönüşüm sağlayabilir.
